урлыкаш шыдаҥ

Икияш шыдаҥ яровая пшеница;

урлыкаш шыдаҥ семенная пшеница;

шыдаҥым ӱдаш сеять пшеницу.

Сокыр чывылан чылажат шыдаҥ. Калыкмут. Слепой курице всё пшеница.

Кодшо ийыште гектар еда коло вич центнер дене шыдаҥ да коло кум центнер дене уржам налыныт. «Ончыко» В прошлом году получили по 25 центнеров пшеницы и по 23 центнера ржи с одного гектара.

Шыдаҥ мелна пшеничные блины;

шыдаҥ шӱраш пшеничная крупа;

шыдаҥ пырче пшеничное зерно.

Мучашдыме шыдаҥ пасу нунын ончылно киен. «Ончыко» Перед ними расстилалось бескрайнее пшеничное поле.

Кевытыште шыдаҥ ложаш купен локтылалтын. М. Шкетан. В магазине заплесневела и испортилась пшеничная мука.

Идиоматические выражения:

Шындыме деч ончыч пареҥгым яровизироватлат. «Ботаника» Перед посадкой картофель яровизируют.

Ӱдымӧ деч ончыч урлыкаш шыдаҥым яровизироватлат. «Ботаника» Перед посевом семенную пшеницу яровизируют.

Туто пырче ядрёное (полное) зерно;

урлыкаш пырче семенное зерно;

шӱльӧ пырче овсяное зерно;

шыдаҥ пырче пшеничное зерно;

пырчым шупшыкташ возить зерно.

Уржавуйым кӱрлын, (Миклай кугыза) пырчыжым кидкопашыже сӱвызен, иктын-иктын шотлаш тӱҥале. О. Тыныш. Сорвав ржаной колос, дядюшка Микале, облущив зёрна в своей горсти, начал считать их по одному.

Сравни с:

Олым пырче соломинка;

ӱп пырче волосок;

шер пырче бусинка;

шолем пырче градинка;

шинчавӱд пырче слезинка;

шӱртӧ пырче ниточка.

Йылгыжше асфальт ӱмбалне шолдыра йӱр пырче-влак куштат. Г. Чемеков. На блестящем асфальте пляшут крупные капли дождя.

Йытын пеш яндар, тушто ик пырче шӱкшудым от му. Н. Лекайн. Лён очень чистый, там не найдёшь ни травинки сорняка.

Но нунын шинчаштышт ик пырче воштылтышат, мыскарат уке. М. Евсеева. Но в их глазах нет ни капли насмешки, шутки.

Туныктышо-влакын ӱдымӧ сай пырче рвезын чоныштыжо вожым колтен. Ю. Артамонов. Здоровое зерно, посеянное учителями в душе мальчика, дало свои корни

Иктаж-могай ойлыштмашым колыштмеке, тыште чыным ончыктышо пырчыжат уло, маныт. Н. Лекайн. В любом разглагольствовании, говорят, имеется и зерно истины.

Пырче ак цена (стоимость) зерна;

пырче кышыл куча зерна.

Пырче озанлык пӱтынь ял озанлык производствын негызшылан шотлалтеш. «Мар. ком.» Зерновое хозяйство считается основой всего сельскохозяйственного производства.

Идиоматические выражения:

Сортовой шурно сортовое зерно;

сортовой урлыкаш сортовые семена.

Кеч сортовой шыдаҥ, кеч отход лийже – садиктак кочкыш. М. Рыбаков. Пусть будет хоть сортовая пшеница, хоть отходы – всё равно корм.

Сортовой ложашын акше кугурак. А. Эрыкан. Цена сортовой муки выше.